Natuur is gezond. Dat voel je aan je water. Een wandeling in de natuur kan wonderen doen voor je geestesgesteldheid. Iedereen weet dat dit waar is, maar waarom is het waar? In deze blog duikt Juna Miedema (spatial designer bij Blooming Building) dieper in op de wetenschap achter deze instinctieve aanname.
In 1989 introduceerden Stephen en Rachel Kaplan de aandacht-hersteltheorie (Attention Restoration Theory in het Engels, kortweg ART). In hun boek The Experience of Nature: A Psychological Perspective beschreven ze eerst het probleem van het moderne leven. Hoe intensief dat is voor onze hersenen. We focussen constant op werk, school, ons sociale leven of het huishouden. Dat vergt een hoge mate van aandacht.
Deze constante roep om onze aandacht noemden Kaplan & Kaplan ‘harde fascinaties’. Harde fascinaties leiden tot mentale vermoeidheid. Tegenover de harde facinaties van ons jachtige bestaan, plaatsten ze de zachte fascinaties van de natuur: de subtiele details waarmee de natuur op een niet-belastende manier onze aandacht trekt. Het ruisen van de wind door de bomen, een bij die van bloem naar bloem gaat, kwinkelerende vogels.
In tegenstelling tot de dagelijkse harde fascinaties vergen zachte fascinaties niet alleen weinig inspanning, maar bieden ze ook ruimte voor reflectie. Dat zorgt voor een gevoel van rust en kan een positief effect hebben op zowel onze mentale als fysieke gezondheid. Bovendien helpt het ons om ons beter te concentreren. De natuur brengt onze hersenen als het ware tot rust en biedt ons zo de gelegenheid om zich te herstellen.
In de jaren daarna kwam er meer wetenschappelijk onderzoek naar het effect van de natuur op onze mentale gezondheid. Kijkend naar de geschiedenis van de mensheid bestaat het moderne leven nog maar kort. Sinds de oertijd ontwikkelden mensen zich in interactie met de natuurlijke omgeving. Dat heeft een onuitwisbare invloed gehad op de evolutie van de hersenen. In al die eeuwen van evolutie heeft het brein zich aangepast om optimaal te functioneren in de natuurlijke omgeving. Echter, in de afgelopen honderden jaren zijn de veranderingen van onze leefomgeving in een stroomversnelling geraakt. Terwijl onze hersenen grotendeels hetzelfde zijn gebleven. Eigenlijk zijn we niet aangepast aan deze nieuwe omgeving.
Een onderzoek gepubliceerd in PNAS, getiteld ‘Nature Experience Reduces Rumination and Subgenual Prefrontal Cortex Activation’ (Bratman et al., 2015) wees uit dat een wandeling van 90 minuten door een natuurlijke omgeving al een gevoel van rust kan bieden. Een groep mensen maakte zowel een wandeling door de natuur als door de stad. Hersenscans voor en na de wandeling lieten zien dat er tijdens de natuurwandeling een verminderde activiteit in de subgenuale prefrontale cortex plaatsvond. Deze vermindering was niet te zien bij de groep van de stadswandeling. De activiteit in dit deel van je hersenen wordt ook wel geassocieerd met depressieve, negatieve gedachten en stress. Het onderzoek van Bratman et al is een van de eerste waarin wetenschappelijke metingen werden gedaan naar het positieve effect van natuur op onze mentale en fysieke gezondheid.
Veruit het merendeel van de acht miljard mensen die er op aarde leven, wonen in de stad. En dat zullen er de komende decennia alleen maar meer worden. Juist daarom is het belangrijk om de natuur naar de steden te brengen. Met parken, stadstuinen, daktuinen en vertikaal groen kan ook de stadsmens de natuur ervaren. Het is natuurlijk niet hetzelfde als een oerbos, maar als je het goed doet, heeft stadsnatuur wel degelijk effect. Het brengt de biodiversiteit terug, het helpt klimaatproblemen te reduceren, het ziet er mooi uit én het werkt bevordelijk voor ons mentale welzijn.
The Experience of Nature: A Psychological Perspective
Cambridge University Press
https://books.google.nl/books?id=7l80AAAAIAAJ&printsec=frontcover&redir_esc=y#v=onepage&q&f=false
Natuur als consumptiegoed, Natuur als bron van fascinatie, ontspanning, schoonheid, rust, vrijheid en andere immateriële behoeften.
Wageningen University & research
https://library.wur.nl/WebQuery/wurpubs/fulltext/298146
Rob Hoekstra, Gyrinus advies & interim (05/2016)
De rol van gemeenten bij het verbinden van zorg en natuur.
Wageningen University & research
Gregory N. Bratman, J. Paul Hamilton, Kevin S. Hahn & James J. Gross (29/06/2015)
Nature experience reduces rumination and subgenual prefrontal cortex activation.
PNAS
https://www.pnas.org/doi/10.1073/pnas.1510459112
